Anaboliczne właściwosci tearynianu

[SCREAM]

Anaboliczne właściwosci tearynianu

Odkrycie anabolicznych właściwości stearynianu jest przykładem prężności i przydatności nowej dyscypliny naukowej – nutrigenomiki – badającej relacje pomiędzy spożywanymi przez nas pokarmami a naszymi… genami. Niektóre składniki pokarmowe oddziałują bowiem na organizm tak samo – jak hormony: wnikają do wnętrza komórek, wiążą się z odpowiednimi receptorami i przekształcają je w tzw. czynniki transkrypcyjne – specjalne białka oddziałujące na geny i pobudzające je do anabolizmu białek.



Receptory te nazywane w skrócie PPAR są dosyć podobne do receptorów innych hormonów anabolicznych, więc zachowują się też w sposób do nich podobny. Ich aktywacja – przez odpowiednią substancję sygnałową – stymuluje syntezę białek mięśniowych i sprzyja rozwojowi masy.

Kwas stearynowy należy do grupy nasyconych kwasów tłuszczowych, charakterystycznych dla tłuszczu zwierzęcego, uznawanych generalnie – za niezdrowe. Już dawno zaobserwowano jednak, że stearynian wyróżnia się na tle innych nasyconych kwasów tłuszczowych. I tak, jak dowiedziono związku innych nasyconych kwasów tłuszczowych z rozwojem miażdżycy, tak związku tego nie obserwowano w przypadku stearynianu. Ba!.. Niektóre badania wydawały się nawet wyraźnie wskazywać, że kwas nasz może zapobiegać rozwojowi tej przykrej przypadłości.



Kwas stearynowy zachowuje się więc w organizmie tak samo, jak kwasy nienasycone, charakterystyczne dla olejów roślinnych. Przyczyny takiego stanu rzeczy nie zostały dostatecznie wyjaśnione. Dawniej uważano, że te dziwne właściwości wynikają z faktu jego szybkiej i preferencyjnej przemiany w jednonienasycony kwas oleinowy, zachodzącej po wniknięciu stearynianu do organizmu. Jak się później okazało – zjawisko to nie tłumaczy całego zagadnienia, gdyż – w niektórych przypadkach – sam kwas stearynowy, bez wcześniejszej przemiany, zachowuje się niczym kwas nienasycony.



Pozostawmy jednak na boku aspekty zdrowotne i powróćmy do zagadnień związanych z rozwojem masy… Ponieważ te wynikają bezpośrednio z relacji pomiędzy stearynianem a PPAR-ami, dlatego warto przypomnieć – w tym miejscu – podstawowe informacje o tych receptorach…



Receptory proliferatorów peroksysomów – PPAR.

Ich nazwa wzięła się z tego, że pierwszym, zaobserwowanym efektem ich aktywności było mnożenie (proliferacja) peroksysomów i mitochondriów – elementów komórkowych, zajmujących się spalaniem energetycznych składników pokarmowych. Scharakteryzowano trzy rodzaje PPAR – alfa, delta i gamma. Wszystkie trzy typy stymulują anabolizm białek zaangażowanych w spalanie tłuszczu z pozyskaniem energii użytecznej, potrzebnej do skurczów włókienek mięśniowych, lub termicznej – niezbędnej do utrzymania właściwej ciepłoty ciała i uzyskania temperatury mięśni – optymalnej do wykonywania pracy. Ich funkcja egzystencjalna polega bowiem na adaptacji organizmu do diety bogatotłuszczowej. Przede wszystkim usprawniają więc one gospodarkę lipidową, zaś rozwój masy mięśniowej stymulują zapewne dlatego, że mięśnie są najważniejszym konsumentem kwasów tłuszczowych. Nie wszystkie one jednak – w równym stopniu – wpływają na rozwój masy mięśniowej i redukcję tkanki tłuszczowej. I tak:



PPAR alfa stymulują najsilniej namnażanie peroksysomów i mitochondriów, ale na produkcję innych białek działają już nieco słabiej,
PPAR delta niezwykle silnie stymulują syntezę wszystkich białek zaangażowanych w spalanie kwasów tłuszczowych, jak również aktywują anabolizm białek odpowiedzialnych za rozwój masy mięśniowej – a do tego – zwiększają liczbę komórek mięśniowych,
PPAR gamma łączą w sobie cechy dwóch pozostałych – a przy tym – syntetyzują pewne składniki receptorów insulinowych (IRS), odpowiedzialne za anaboliczną aktywność tego hormonu; mają przy tym jednak tę wadę, że namnażają komórki tłuszczowe i ułatwiają im pobór kwasów tłuszczowych.



Jak wspominałem – PPAR są receptorami niektórych składników pokarmowych, czyli – inaczej – pewne składniki pokarmowe są ich agonistami (aktywatorami, stymulatorami). PPAR aktywują przede wszystkim: kwasy tłuszczowe, polifenole i fitosterole. O relacjach pomiędzy PPAR a polifenolami i fitosterolami pisałem w zeszłym miesiącu. Natomiast, relacjom pomiędzy PPAR a różnymi kwasami tłuszczowymi poświęciłem kilka, wcześniejszych artykułów. Różne kwasy tłuszczowe są najczęściej selektywnymi agonistami PPAR, co oznacza, że silnie stymulują tylko jeden z typów receptora, podczas gdy pozostałe aktywują słabo, nie aktywują wcale lub – nawet hamują. I tak: dobrze wszystkim znane CLA silnie stymulują PPAR alfa, hamując jednocześnie PPAR gamma, co nieznacznie ułatwia rozwój mięśni i dość silnie redukcje tkankę tłuszczową, ale ogranicza też anaboliczną i metaboliczną aktywność insuliny – a tym samym – ustala limit stosowanej dawki do ok. 5g na dobę równie popularne omega 3 (bodaj najzdrowszy „wynalazek” Natury) są silnymi aktywatorami PPAR delta (na inne typy działają słabiej), co znakomicie stymulowałoby rozwój masy i redukcję tkanki tłuszczowej, gdyby nie fakt, że receptory delta pojawiają się dopiero w naszych mięśniach i tkance tłuszczowej, w dużych ilościach, podczas głodzenia lub wysiłku; dlatego też najsilniej odczuwamy działanie omega 3, kiedy: albo stosujemy dietę redukcyjną, albo intensywnie trenujemy, albo – najlepiej – i jedno, i drugie, natomiast omega 6 (najobfitsze składniki większości olejów roślinnych) to silne stymulatory PPAR gamma o słabym działaniu na inne typy, które stymulują wprawdzie – jak dowodzą badania – rozwój masy mięśniowej, ale sprzyjają też – jednocześnie – gromadzeniu tkanki tłuszczowej.



Stearynian w akcji.

I tutaj – powoli – dochodzimy do szczególnych właściwości stearynianu… Kwas stearynowy okazał się silnym, nieselektywnym agonistą PPAR. Po jego wpływem – aktywność tych receptorów wzrasta o ponad 30%. Wprawdzie sam stearynian najsilniej stymuluje PPAR gamma, to jednak – w znacznej mierze – we wnętrzu organizmu przekształca się w kwas oleinowy. Natomiast, sam oleinian jest ważnym aktywatorem PPAR delta, ale – kiedy przyłącza cząsteczkę etanoloaminy (powszechny składnik wszechobecnych w organizmie fosfolipidów) – przekształca się w związek o nazwie OEA, niezwykle silnie stymulujący PPAR alfa.

Nieselektywni agoniści PPAR, jak stearynian, są bodaj najlepszymi kandydatami na skuteczne środki wspomagania wysiłku. Dlaczego?… Wszystkie typy PPAR zaangażowane są w rozwój wytrzymałości i masy oraz redukcję tłuszczu. Jedyne PPAR gamma – w relacjach z tłuszczem – ukazują podwójne oblicze… Uogólniając – dbają o jego maksymalne zagospodarowanie: jednocześnie intensyfikują zużycie, jak też gromadzenie kwasów tłuszczowych. Mamy więc prawo podejrzewać, że ich wpływ na poziom tkanki tłuszczowej wychodzi ostatecznie – na zero. Tę opinię zdają się potwierdzać badania na selektywnych agonistach PPAR gamma, czyli związkach wykazujących aktywność jedynie względem tego typu receptora… Ich zastosowanie prowadzi czasami: albo do nieznacznego przyrostu, albo ubytku masy tkanki tłuszczowej, co świadczy o ich dualnym obliczu i braku szczególnych preferencji – w gromadzeniu lub eliminacji tłuszczu zapasowego.



Zauważmy, że nieselektywni agoniści, jak stearynian, oprócz szerokiego wpływu na rozwój masy mięśniowej, znakomicie rekompensują dualizm PPAR gamma względem gospodarki lipidowej, aktywizując jednocześnie alfa i delta – receptory silnie stymulujące syntezę wszystkich białek zaangażowanych w spalanie kwasów tłuszczowych, w tym – tzw. białek rozprzęgających (UCP) – zamieniających energię tego spalania w energię termiczną.

Czego więc możemy spodziewać się ostatecznie po suplementacji stearynianu?… Przede wszystkim – jak się wydaje – jednoczesnych ułatwień w rozwoju masy mięśniowej i redukcji tkanki tłuszczowej.